Τα δικαιώματα και ο ριζοσπαστισμός συνομιλούν σε άπταιστα Ισπανικά

«Κερδίζει μόνο όποιος είναι σίγουρος ότι θα κερδίσει» έλεγε με τον αέρα των ευνοϊκών για το κόμμα του δημοσκοπήσεων ο αρχηγός του Ισπανικού PSOE, Χοσέ Λουϊς Ροδρίγκεζ Θαπατέρο και από ότι φάνηκε μάλλον ο ίδιος πρέπει να ήταν σίγουρος. Το κυβερνών κεντροαριστερό κόμμα δεν κέρδισε βέβαια την αυτοδυναμία, αλλά κατάφερε να εκλεγεί πρώτο κόμμα για δεύτερη συναπτή φορά και μάλιστα με περισσότερες έδρες, εξαιτίας της ριζοσπαστικής, προοδευτικής και μεταρρυθμιστικής πολιτικής του Ισπανού πρωθυπουργού. Σε αντίθεση με την πρώτη φορά την άνοιξη του 2004, που η επικράτηση του PSOE έναντι της πετυχημένης – τουλάχιστον σε επίπεδο οικονομικής πολιτικής – κεντροδεξιάς κυβέρνησης του Παρτίδο Ποπουλάρ (PP), ήταν μάλλον συγκυριακή και από τους περισσότερους αναλυτές αποδίδεται στο τρομοκρατικό χτύπημα στη Μαδρίτη και στη διαχείριση του από τους "λαϊκούς".

Πολιτικός φιλελευθερισμός και δικαιώματα

Τότε την άνοιξη του '04 και σε διάστημα μόλις 100 ημερών από τη νίκη Θαπατέρο, η κυβέρνηση του "ριζοσπάστη δημοκράτη" Ισπανού πολιτικού - όπως ο ίδιος αυτοπροσδιορίζεται - προχώρησε σε μια σειρά ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων στην κατεύθυνση της περαιτέρω προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ενδεικτικά, θέσπισε το δικαίωμα γάμου για τους ομοφυλόφιλους, επέτρεψε την υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, απλοποίησε τη διαδικασία έκδοσης διαζυγίου, νομοθέτησε την συμμετοχή των γυναικών στη κυβέρνηση και την επιβολή κυρώσεων εναντίον των επιχειρήσεων που αποκλείουν γυναίκες από τις διοικητικές θέσεις, νομιμοποίησε ένα μεγάλο αριθμό μεταναστών, καθιέρωσε νόμο για τα δικαιώματα των εξαρτημένων ατόμων και των ατόμων με αναπηρία και κατάργησε τα θρησκευτικά από τη λίστα των υποχρεωτικών μαθημάτων. Παράλληλα, με την ίδιο τρόπο αντιμετώπισε και τις αποσχιστικές αλλά και εθνικιστικές τάσεις Βάσκων και Καταλανών, προκρίνοντας μια εντελώς διαφορετική πολιτική από τη πολιτική καταστολής που είχε εφαρμόσει η κεντροδεξιά κυβέρνηση. Μια πολιτική που οδήγησε σε ένα αναθεωρημένο συνταγματικό καθεστώς στη Καταλανία, που της δίνει ευρύτατη αυτονομία σε μια σειρά κρίσιμων τομέων, από τη φορολογία και τη δικαιοσύνη μέχρι την εκπαίδευση και τη μετανάστευση και αναγνωρίζει για πρώτη φορά το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού των Καταλανών, κάνοντας ρητά αναφορά σε καταλανικό έθνος. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι οι διαπραγματεύσεις με Βάσκους και Καταλανούς, όχι μόνο δεν ενίσχυσαν τα εθνικιστικά κόμματα, αλλά αντίθετα ώθησαν επί παραδείγματι το 60% των Βάσκων να ψηφίσει τα "εθνικά κόμματα" των Θαπατέρο και Ραχόι. Αυτός είναι ο ένας άξονας της πολιτικής του Ισπανού πρωθυπουργού, που στηρίζεται σε έναν ριζοσπαστικό πολιτικό φιλελευθερισμό, που στοχεύει στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ατόμων και των μειονοτήτων και αποδεικνύει στη πράξη πως σέβεται τη διαφορετικότητα.

Κοινωνικό μοντέλο και οικονομικός φιλελευθερισμός

Ο δεύτερος άξονας είναι αυτός της οικονομικής πολιτικής. Η "λαϊκή" κυβέρνηση του Χοσέ Μαρία Αθνάρ, την οποία διαδέχθηκε η κεντροαριστερά, είχε εφαρμόσει ένα εξαιρετικά επιτυχημένο μείγμα οικονομικής πολιτικής, που συνδύαζε θαρραλέες φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις από τη μια και αναδιανομή του εισοδήματος από την άλλη, στη κατεύθυνση της ενίσχυσης της κοινωνικής ευημερίας και της ισότητας των ευκαιριών. Τα πιο εντυπωσιακά αποτελέσματα αυτής της πολιτικής "κοινωνικού φιλελευθερισμού", που έκανε τότε όλη την Ευρώπη να μιλάει για το μοντέλο Αθνάρ, θυμίζω ότι ήταν η ανάπτυξη κατά 30% της Ισπανικής οικονομίας και η δημιουργία 4,2 εκατ. θέσεων από το 1996 που ανέλαβε την εξουσία το PP! Αυτή την πολιτική ακολούθησε και ο κεντροαριστερός Χοσέ Λουϊς Ροδρίγκεζ Θαπατέρο, που έφερε επιπλέον θέσεις εργασίας και πλεόνασμα της τάξης του 2,3% του Α.Ε.Π, αν και τελευταία είναι αλήθεια ότι έχουν παρουσιαστεί κάποια σύννεφα, αφού ο πληθωρισμός έχει ανέβει σε υψηλά επίπεδα και η ανεργία φαίνεται να απειλεί ξανά τη χώρα. Πάντως, οι ομοιότητες των προεκλογικών εξαγγελιών των δύο κομμάτων δεν αφήνουν και πολλές αμφιβολίες ως προς τη σύγκλιση της οικονομικής πολιτικής τους η οποία έχει συντελεστεί. Το PSOE υπόσχεται: μείωση του ετήσιου φόρου εισοδήματος για μισθωτούς και συνταξιούχους, μείωση των φορολογικών συντελεστών των επιχειρήσεων, μείωση του φόρου κληρονομιάς, παράταση της άδειας μητρότητας για μονογονικές οικογένειες, θέσπιση ελαχίστου μισθού, σημαντική αύξηση των κατώτατων συντάξεων και δημιουργία θέσεων εργασίας. Ενώ το λαϊκό κόμμα του Μαριάνο Ραχόι εξαγγέλλει: κατάργηση του φόρου εισοδήματος για τους χαμηλότερους μισθούς, μείωση στον φόρο που καταβάλλουν οι εργαζόμενες μητέρες, μείωση του φόρου κληρονομιάς, διαφοροποίηση της φορολόγησης μεταξύ μεγάλων και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των γυναικών, σημαντική αύξηση των κατώτατων συντάξεων και δημιουργία θέσεων εργασίας.

Μια κριτική στη πολιτική Θαπατέρο

Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι που αμφισβητούν την μεταρρυθμιστική πολιτική του Ισπανού πρωθυπουργού και θεωρούν τον ίδιο αναξιόπιστο. Η πιο σοβαρή κριτική εναντίον του - πέραν αυτής διαφόρων συντηρητικών κύκλων, μεταξύ αυτών και κάποιων επισκόπων της καθολικής εκκλησίας, που θεωρούν αδιανόητες τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις Θαπατέρο - είναι αυτή που συνοψίζεται στα όσα γράφει με αφορμή τη στάση του έναντι των Βάσκων ο Χερμάν Γιάνκε, αρθρογράφος της συντηρητικής εφημερίδας ABC: «το πρόβλημα μαζί του είναι ότι δεν ξέρει κανείς τι σκέπτεται πραγματικά. Η θέση του είναι εκείνη που προκύπτει από τη διαπραγμάτευσή του με τους εταίρους του». Την ανάλυση αυτή δε περί τακτικισμών δείχνουν να συμμερίζονται και κάποια στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος που πρόσκεινται στον πρώην πρωθυπουργό Φελίπε Γκονθάλεθ. Κάποιοι μάλιστα εγκαταλείπουν το κυβερνών κόμμα, όπως η σοσιαλίστρια ευρωβουλευτής Ρόσα Ντίεθ, που ίδρυσε το κόμμα Ένωση, Πρόοδος και Δημοκρατία. Αξίζει πάντως εδώ να θυμηθούμε ότι ο μεταρρυθμιστής πολιτικός δεν έχει την αυτοδυναμία στη βουλή και εξαιτίας αυτού είναι αναγκασμένος να προστρέχει σε αναζήτηση συμμαχιών, κάτι που φαίνεται να αγνοεί η παραπάνω κριτική.

Ο Χοσέ Λουϊς Ροδρίγκεζ Θαπατέρο έχει κερδίσει χωρίς αμφιβολία την πρωτοβουλία των κινήσεων σε πολιτικό επίπεδο και μια σχετικά εύκολη νίκη στις εκλογές με όχημα μια τολμηρή ριζοσπαστική πολιτική φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων στην Ισπανική κοινωνία και μια οικονομική πολιτική με φιλελεύθερα στοιχεία, που δεν αρνείται όμως και την κρατική παρέμβαση όπου αυτή κρίνεται αναγκαία. Αυτή είναι η απάντηση από τη γειτονική μας χώρα σε όλους αυτούς που με αφορμή διάφορα ριζοσπαστικά και προοδευτικά μέτρα που τίθενται επί τάπητος αντιτείνουν μονότονα πως η κοινωνία δεν είναι έτοιμη για αυτά. Ο Ισπανός «ριζοσπάστης δημοκράτης» τόλμησε να κάνει ένα πολύ μεγάλο βήμα στη κατεύθυνση της καταπολέμησης των διακρίσεων και της θωράκισης των δικαιωμάτων των ατόμων με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό στο γάμο και στην μητρότητα/πατρότητα, των γυναικών στην ισότιμη συμμετοχή σε διοικητικές θέσεις, των μεταναστών στην ενσωμάτωση τους στην κοινωνία της χώρας υποδοχής, των ατόμων με αναπηρία ή τοξικοεξάρτηση στη συμμετοχή στα κοινωνικά πράγματα και των εθνικών μειονοτήτων στον αυτοπροσδιορισμό. Παράλληλα, κατέστησε το Ισπανικό κράτος περισσότερο λαϊκό, αφού πλέον δε θα κηρύττει επίσημα καμιά συγκεκριμένη θρησκεία σε υποχρεωτική βάση, προστατεύοντας το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής στην υιοθέτηση ιδεών ή θρησκευτικών δογμάτων. Και η συντηρητική, καθολική, καθολικότερη του Βατικανού λένε κάποιοι, Ισπανική κοινωνία ανταποκρίθηκε θετικά στο φιλελεύθερο προοδευτικό ριζοσπαστισμό του μεταρρυθμιστή πολιτικού δίνοντας του κυβερνητική εντολή για μια ακόμη θητεία. Και ο ίδιος δίνοντας το στίγμα της δεύτερης τετραετίας του δείχνει έτοιμος να συνεχίσει στην ίδια κατεύθυνση, λέγοντας: "Θα κυβερνήσω τη χώρα σθεναρά αλλά με ανοικτό μυαλό (...) θα κυβερνήσω για όλους, αλλά έχοντας στο μυαλό εκείνους που έχουν περισσότερη ανάγκη.

Παρατήρηση

α) Για όσους αναρωτηθούν για το τεράστιο "Ζ", το οποίο φαίνεται στη δεύτερη φωτογραφία και το οποίο συντρόφευσαι το PSOE καθ' όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατίας προέρχεται από το πρώτο γράμμα του ονόματος του Ισπανού πρωθυπουργού, που στα Ισπανικά γράφεται Zapatero

β) Πηγές πληροφοριών αποτέλεσαν τα άρθρα:

1) Ισπανία: Ο Χοσέ Θαπατέρο είναι το φαβορί των εκλογών της Κυριακής, από την εφημερίδα το Κέρδος

2) Διδάγματα από το "Ισπανικό Μοντέλο" Σοσιαλδημοκρατίας του Φ. Σαββίδη, από το περιοδικό Διαρκής Μεταρρύθμιση

3) Τρίτη ευκαιρία για την Ευρωπαική κενροαριστερά του Γ. Καπόπουλου, από την ιστοσελίδα Μεταρρύθμιση

4) Προβάδισμα Θαπατέρο με το Ραχόι να καραδοκεί της Έλενας Μπέλλη, από την εφημερίδα Ημερησία

5) Σε πορεία αυτονομίας Καταλανοί και Βάσκοι του Πέτρου Παπακωνσταντίνου, από την εφημερίδα Καθημερηνή

6) Ο δεκάλογος της επιτυχίας Θαπατέρο της Έλενας Μπέλλη, από την εφημερίδα Ημερησία