"Μεγάλοι Έλληνες". Αναζητώντας την διυποκειμενικότητα..

Σήμερα, καθώς περιπλανιόμουν στο διαδίκτυο, "έπεσα" πάνω στην ιστοσελίδα του ΣΚΑΪ και εκεί βρήκα τα αποτελέσματα της πρώτης φάσης της ψηφοφορίας για την ανάδειξη του μεγαλύτερου Έλληνα.. Για όσους δε γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται, παρ' όλη την προβολή που του έχει γίνει από το "συγκρότημα" Αλαφούζου, θα αναφερθώ σ' αυτό με λίγα λόγια γιατί νομίζω ότι είναι μια αξιόλογη προσπάθεια που αξίζει να έχει συμμετοχή και γιατί όχι και τηλεθέαση. Λοιπόν, αυτό το concept ανήκει στο BBC και η παραγωγή του από την τηλεόραση του ΣΚΑΪ, που λέγεται "Μεγάλοι Έλληνες", ακολουθώντας πιστά το format των Άγγλων, αποτελείται από τρεις φάσεις και φιλοδοξεί να αναδείξει -όπως ξαναείπα και παραπάνω- τον μεγαλύτερο Έλληνα όλων των εποχών. Η πρώτη φάση περιλάμβανε την ανάδειξη των 100 επικρατέστερων ονομάτων, η δεύτερη φάση που θα ξεκινήσει τον Ιανουάριο του 2009 περιλαμβάνει δυο δίωρα ντοκιμαντέρ για την παρουσίαση των 100 επίλεκτων προσωπικοτήτων και η τρίτη ένα debate, με την ενεργή συμμετοχή 250 πολιτών και την ψηφοφορία για την ανάδειξη της σημαντικότερης προσωπικότητας ελληνικής καταγωγής (δείτε περισσότερα εδώ)

Από την πρώτη στιγμή που άκουσα για τους "Μεγάλους Έλληνες" -την "υπερπαραγωγή" της τηλεόρασης του ΣΚΑΪ, που λένε οι άνθρωποι του σταθμού, για να δούμε..- και συγκεκριμένα για την διαδικασία ανάδειξης της κορυφαίας προσωπικότητας άρχισα να αναρωτιέμαι για το αποτέλεσμα. Θα καταφέρουν άραγε αρκετοί απ' όσους θα λάβουν μέρος στις ψηφοφορίες να αποστασιοποιηθούν από το "κοινωνικό τους ενδιαίτημα" και να παραμερίσουν τις όποιες προκαταλήψεις τους, ώστε να ψηφίσουν σωστά και το τελικό αποτέλεσμα να είναι στο μέτρο του δυνατού "αντικειμενικό"; Και πότε άραγε θα μπορούσαμε να πούμε ότι το αποτέλεσμα είναι "αντικειμενικό"; Μήπως σε αυτή την περίπτωση -όπως και σε πολλές άλλες, αν όχι σε όλες- η μόνη αντικειμενικότητα στην οποία μπορούμε να ελπίζουμε είναι η "διυποκειμενικότητα", που θα έλεγε και ο μεγάλος επιστημολόγος ο Thomas Kuhn. Υπό την έννοια ότι ο καθένας κομίζει την δική του υποκειμενική θέση για το συγκεκριμένο θέμα -συμβάλλοντας μια συνιστώσα- και μέσω της διεργασίας του διαλόγου που επακολουθεί και της τελικής ψηφοφορίας, αυτό στο οποίο μπορούμε να ελπίζουμε είναι στην καλύτερη περίπτωση ένα αποτέλεσμα κοινής αποδοχής. Τότε μπορούμε να ισχυριστούμε ότι έχουμε αγγίξει την "αντικειμενική αλήθεια", υπό την έννοια ότι έχουμε κατακτήσει μια "διυποκειμενική αλήθεια" ή με άλλα λόγια μια συναινετική αλήθεια. Έτσι προφανώς, με βάση τα παραπάνω, συνάγεται ότι ο βαθμός αντικειμενικότητας του τελικού αποτελέσματος της διαδικασίας για την ανάδειξη του μεγαλύτερου Έλληνα, εξαρτάται από τον "βαθμό διυποκειμενικότητας" του προσώπου που θα προκύψει από τη διαδικασία. Αυτά είναι μερικά από όσα σκεφτόμουν κάθε φορά που άκουγα για αυτή την παραγωγή και να που σήμερα ήρθε η ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της διαδικασίας να δώσει μια κάποια απάντηση, προσπερνώντας φυσικά με τρόπο επιδεικτικό τα δικά μου ερωτήματα και σκέψεις.. Μια απάντηση προφανώς όχι για το ποιος θα επιλεγεί, αλλά για το ποιοι αποκλείεται να εκλεγούν ή αν προτιμάται μεταξύ ποιών θα επιλέξουμε για τον κορυφαίο Έλληνα.

Η λίστα λοιπόν που διαμόρφωσε η ψηφοφορία έχει αρκετές εκπλήξεις και αρκετά παράδοξα, όπως ίσως αναμενόταν. Και νομίζω ότι συγκαταλέγεται στις εκπλήξεις το γεγονός πως στη λίστα για τον κορυφαίο Έλληνα (ή Ελληνίδα προφανώς) όλων των εποχών βρίσκονται μεταξύ άλλων ο Θανάσης Βέγγος, η Βουγιουκλάκη, ο Θ. Ζαγοράκης, ο Λάκης Λαζόπουλος, ο άγνωστος στρατιώτης, ο Γ. Παπαδόπουλος και ο Όθων! Ακόμα, νομίζω ότι πολλοί δε θα περίμεναν ότι οι ψήφοι στο πρόσωπο του Κώστα Σημίτη και του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου θα ήταν τόσοι ώστε τελικά να τους οδηγήσουν στη λίστα των 100 κορυφαίων προσωπικοτήτων. Ταυτόχρονα, θεωρώ ότι θα πρέπει να κατατάξω στις παραδοξότητες της συγκεκριμένης λίστας - οι οποίες βέβαια θεωρώ ότι δεν πρέπει να είναι ούτε ανεπιθύμητες, ούτε πολύ περισσότερο εξοβελιστέες - τη συνύπαρξη από τη μια του Αισχύλου, του Αριστοφάνη, του Κούν, του Θ. Αγγελόπουλου, του Χόρν, της Παξινού, της Μερκούρη και από την άλλη του Λαζόπουλου, του Βέγγου και της Αλίκης Βουγιουκλάκη. Η΄ομοίως τη συνύπαρξη του Καζαντζίδη, του Τσιτσάνη και του Βαμβακάρη με τον Δημήτρη Μητρόπουλο, την Κάλλας, την πιανίστρια Ελένη Μουζέλη και τον Μάνο Χατζηδάκι. Στη συνέχεια, θεωρώ πως αξίζει να σημειώσω το γεγονός πως στην ίδια λίστα στην ιστοσελίδα του ΣΚΑΪ βρίσκονται ο Γκάλης, ο Πύρρος Δήμας και ο Ζαγοράκης με την πρύτανη του Πανεπιστημίου της Ευρώπης και τέως πρύτανη του παν/μίου της Σορβώνης Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, τον λόγιο και πολιτικό Ίωνα Δραγούμη, τον Καζαντάκη, τον σπουδαίο φιλόσοφο Κορνήλιο Καστοριάδη, τους μεγάλους ποιητές μας: Ελύτη, Σεφέρη, Ρίτσο, Καβάφη και Δ. Σολωμό. Παράδοξη επίσης θα χαρακτήριζα την παρουσία του "πατριάρχη του Ελληνικού Αποκρυφισμού" και "εξέχοντος εκπροσώπου του Μυστικισμού" Νικόλαου Μαργιωρή, δίπλα στους εκπροσώπους του νεοελληνικού διαφωτισμού Αδ. Κοραή και Κοσμά Αιτωλό, στον Δημήτρη Νανόπουλο, στον εμβληματικό για τα Μαθηματικά και τις θετικές επιστήμες Κων. Καραθοδωρή, στον μεγάλο Γ. Παπανικολάου και στους αρχαίους Έλληνες σοφούς, φιλοσόφους, ιστορικούς, ποιητές και επιστήμονες που φιλοξενεί η λίστα. Τέλος, νομίζω ότι θα κάνει εντύπωση σε κάποιους να βλέπουν δίπλα - δίπλα τον αντιστασιακό Αλ. Παναγούλη και τον δολοφονηθέντα βουλευτή της ΕΔΑ, Γρ. Λαμπράκη, με τον δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλο, καθώς και τον Χαρίλαο Φλωράκη και τον Άρη Βελουχιώτη με τον Ι. Μεταξά.

Ας ελπίσουμε τα ντοκιμαντέρ της δεύτερης φάσης να είναι διαφωτιστικά, τα πρόσωπα που θα συμμετάσχουν στο debate στο τρίτο στάδιο της διαδικασίας να είναι κατάλληλα και ο διάλογος που θα πραγματοποιηθεί εκεί να είναι γόνιμος και ουσιαστικός, ώστε τελικά να οδηγηθούμε σε ένα συναινετικό ή "διυποκειμενικό" αποτέλεσμα που να είναι κοινής αποδοχής και δικαιούται τον χαρακτηρισμό της "αντικειμενικής αλήθειας".

Παρατήρηση: Οι φωτογραφίες είναι απο την παραγωγή του BBC, "Great Britons".