Μια μάλλον κριτική αλλά φιλελεύθερη ματιά στη διακήρυξη της Φιλελεύθερης Συμμαχίας

Στις 23 Φεβρουαρίου, μια ομάδα από υπογραφές κατατέθηκαν στον Άρειο Πάγο, ώστε - σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία - να πραγματοποιηθεί και το τελευταίο βήμα της ίδρυσης ενός νέου πολιτικού κόμματος. Η πρώτη σκέψη που περνάει από το μυαλό κάποιου που μαθαίνει για αυτό - δεδομένου ότι την ίδρυση δεν κάλυψαν οι σχεδόν αποκλειστικοί φορείς ενημέρωσης και επηρεασμού της σύγχρονης Ελληνικής τηλεοπτικής δημοκρατίας, δηλαδή τα δελτία των 8 - είναι ότι προφανώς πρόκειται για μια προσπάθεια που στερείται σοβαρότητας. Όμως, αντίθετα με αυτή την αίσθηση, στην επίσημη εκδήλωση που προηγήθηκε την προηγούμενη μέρα, αξίζει να σημειωθεί ότι παραβρέθηκαν και χαιρέτησαν ο αντιπρόεδρος του ELDR κ. Eenhoorn, ο ανεξάρτητος βουλευτής κ. Μάνος, ενώ διαβάστηκαν και χαιρετισμοί εκ μέρους του επίσης ανεξάρτητου βουλευτή κ. Ανδριανόπουλου και του κ. Μπουτάρη. Και το όνομα του νέου αυτού κόμματος, Φιλελεύθερη Συμμαχία!

Πρόκειται για μια προσπάθεια που φαίνεται ειλικρινής, αυθόρμητη, είναι περιστοιχισμένη από νέους ανθρώπους και μέχρι στιγμής δε προκύπτουν ενδείξεις προσωπικών στρατηγικών ή κάποιας προσωπικής ιδιοτέλειας από πλευράς των διάσημων πολιτικών προσώπων που συνοδοιπορούν με το νέο κόμμα. Αξίζει να σημειωθεί σχετικά με αυτό, ότι ο κ. Μάνος και ο κ. Ανδριανόπουλος χαιρετίζουν την προσπάθεια, αλλά δεν φαίνεται να την ελέγχουν ή να διεκδικούν να διαδραματίσουν αρχηγικό ρόλο σε αυτήν. Είναι ενδιαφέρον επίσης και το γεγονός ότι την ίδρυση του κόμματος χαιρέτησε και ο κ. Μπουτάρης - που ανήκει στο χώρο του Πα.Σο.Κ. και άφησε σε πολλούς από εμάς θετική εντύπωση για τον τρόπο με τον οποίο πολιτεύθηκε στις προηγούμενες Δημοτικές Εκλογές στην Θεσσαλονίκη - καθώς και μέσω του αντιπροέδρου του το Ευρωπαϊκό Φιλελεύθερο Κόμμα (ΕLDR). Γενικά, νομίζω ότι δε μπορεί παρά να ηχεί θετικά στα αυτιά των περισσοτέρων, η προσπάθεια μιας ομάδας νέων ανθρώπων, οι οποίοι στο πλαίσιο της πλουραλιστικής δημοκρατίας αποφασίζουν να εκφραστούν μέσα από την ίδρυση ενός νέου κόμματος. Πέραν όμως όλων αυτών, προσωπικά αντιμετωπίζω ως ιδιαιτέρως ενθαρρυντικό το γεγονός ότι οι συνιδρυτές της συμμαχίας επικαλούνται τον πολιτικό και οικονομικό φιλελευθερισμό, καταδικάζουν την λογική των αρχηγικών κομμάτων και τον αντιφιλελεύθερο δημοκρατικό συγκεντρωτισμό, αναφέρονται στη Γαλλική Επανάσταση, τον Διαφωτισμό, τον Αδ. Κοραή, το Ρήγα Φεραίο και δηλώνουν κατηγορηματικά ότι στηρίζουν τον εκσυγχρονισμό και τις μεταρρυθμίσεις που έχει ανάγκη η Ελληνική κοινωνία. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται σε αυτό το σημείο, μετά και τα προηγούμενα, είναι αν πράγματι είναι τόσο ελκυστικό όσο φαίνεται το πολιτικό μήνυμα αυτού του νέου φορέα, που προέκυψε από την αυτό-οργάνωση κάποιων νέων ανθρώπων, ή αν η ιδρυτική του διακήρυξη κρύβει αμφισβητούμενα ή ακόμα και αρνητικά σημεία.

Από το κείμενο της ιδρυτικής του διακήρυξης που βρίσκεται στο internet μπορεί κάποιος προσεκτικός αναγνώστης να παρατηρήσει τα εξής:

· Για την Οικονομία - Κρατική ιδιοκτησία η ιδρυτική διακήρυξη της Φι.Σ. γράφει ότι επαγγέλλεται την «απόσυρση του κράτους από κάθε είδους επιχειρηματική δραστηριότητα», υποστηρίζει την «δραστική μείωση της φορολογίας» και τονίζει ότι «η λειτουργία του ελεύθερου ανταγωνισμού δίχως νοθεύσεις, λόγω συναλλαγών κάτω από το τραπέζι ή με πρόσχημα την εμφάνιση κοινωνικών δυσλειτουργιών και εντάσεων, αποτελεί το οξυγόνο της γρήγορης οικονομικής ανάπτυξης. Στόχος του ανταγωνισμού είναι η προστασία του καταναλωτή κι όχι των ανταγωνιστών».

Η αλήθεια είναι ότι όλα τα προηγούμενα χρόνια το κράτος έχει φανεί αναποτελεσματικό, όταν εμπλέκεται σε επιχειρηματικές δραστηριότητες, ενώ συχνά γινόμαστε παρατηρητές παρατυπιών σχετικά με τον τρόπο πρόσληψης εργαζομένων σε διάφορες επιχειρήσεις που ελέγχει το δημόσιο ή και περιπτώσεων κακοδιαχείρισης। Οπότε, μια πολιτική που επιτάσσει λιγότερο κράτος μοιάζει λογική, αλλά τι μπορεί να σημαίνει η φράση απόσυρση από κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα; Το κράτος πρέπει να περιορίσει την μεγάλη του έκταση αν θέλει να γίνει λιγότερο σπάταλο και περισσότερο αποτελεσματικό, αλλά αυτό πρέπει να γίνει επιλεκτικά έτσι ώστε η πολιτεία να μπορεί σε κάποιους τομείς να παρεμβαίνει και να ασκεί κοινωνική πολιτική. Για παράδειγμα, μια ενδεχόμενη ιδιωτικοποίηση της Αγροτικής Τράπεζας είναι προφανές ότι θα περιόριζε δραματικά τις δυνατότητες της πολιτείας αναφορικά με τη στήριξη των αγροτών, που είναι μια ευαίσθητη κοινωνική ομάδα που φθίνει.

Παράλληλα, μπορεί να είναι αλήθεια ότι ο ανταγωνισμός λειτουργεί σε βάθος χρόνου προς όφελος του καταναλωτή και της ανάπτυξης, αλλά με την προϋπόθεση πως είναι υγιής ανταγωνισμός. Η Φι.Σ., στην Ελλάδα των σχεδόν ασύδοτων μονοπωλίων και ολιγοπωλίων και των εναρμονισμένων πρακτικών για τη χειραγώγηση των τιμών, φαίνεται να προτείνει - δεν είναι πολύ σαφές, αλλά νομίζω ότι το ερμηνεύω σωστά - την λειτουργία του ελεύθερου ανταγωνισμού, χωρίς την όποια κρατική παρέμβαση που τον νοθεύει. Όμως, πως μπορεί κάποιος που φιλοδοξεί να δημιουργήσει μια επιχείρηση να ανταγωνιστεί τα πανίσχυρα ολιγοπώλια ή πώς να αντιδράσουν οι καταναλωτές στη χειραγώγηση των τιμών από αυτά; Εδώ, υπεισέρχεται ο ρόλος του κράτους που οφείλει να καταπολεμήσει δραστικά τα μονοπώλια και ολιγοπώλια και να επιβάλει τον υγιή ανταγωνισμό. Αν η όποια κυβέρνηση κρυφτεί πίσω από τη λογική της μη παρέμβασης σε αυτή την περίπτωση που ο στόχος είναι η αποκατάσταση του υγιούς ανταγωνισμού, τότε είναι ξεκάθαρο ότι λειτουργεί υπέρ των μονοπωλίων και των ολιγοπωλίων. Για να είμαι βέβαια απολύτως ακριβής, σε κάποιο άλλο σημείο - προς το τέλος της διακήρυξης του κόμματος - αναφέρεται πως «αναγνωρίζουμε το δικαίωμα του κράτους να επεμβαίνει σε ακραίες περιπτώσεις νόθευσης του ανταγωνισμού», αλλά νομίζω ότι μια τόσο γενική τοποθέτηση, σε συνδυασμό με τη χρήση του επιθέτου ακραίος, φαίνεται να είναι το προκάλυμμα της πολιτικής της μη παρέμβασης.

Ταυτόχρονα, τίθεται και το παρακάτω ερώτημα. Για παράδειγμα, πως μπορεί η πολιτεία - αποστρεφόμενη τη νόθευση του ανταγωνισμού και την κρατική παρέμβαση - να αφήνει στη μοίρα τους πλήθος εργαζομένων που εργάζονταν σε κλάδους με ιδιαιτερότητες, όπως η κλωστοϋφαντουργία, όταν λίγο πριν τη σύνταξη απολύονται, επειδή η ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων επέτρεψε στον εργοδότη τους να αναζητήσει κάπου αλλού πιο φθηνό εργατικό δυναμικό; Και προς αποφυγήν παρεξήγησης, δεν είμαι εναντίον της ελεύθερης διακίνησης κεφαλαίων, αλλά είμαι ξεκάθαρα εναντίον μιας πολιτικής που από τη μια υποστηρίζει την ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων και από την άλλη απαγορεύει στο κράτος να παίξει το ρυθμιστικό του ρόλο σε ειδικές περιπτώσεις, αντιπροτείνοντας ίσως την αυτορύθμιση της αγοράς! Βεβαίως, δεν αποτελεί λύση κάθε επιχείρηση που αντιμετωπίζει προβλήματα ή απειλεί να εγκαταλείψει τη χώρα να ενισχύεται από το κράτος, με το επιχείρημα ότι οι εργαζόμενοι θα μείνουν στο δρόμο, αλλά σε περιπτώσεις απολυμένων που δούλευαν σε βιομηχανικούς κλάδους στους οποίους υπάρχουν πλέον λιγοστές ή και καθόλου θέσεις εργασίας και παράλληλα είναι αρκετά μεγάλοι για να αλλάξουν αντικείμενο απασχόλησης, πρέπει η πολιτεία να παρεμβαίνει δραστικά (π.χ. με τη χρήση πρόωρων συνταξιοδοτήσεων). Σε μια τέτοια πολιτική είναι αστείο κάποιος να αντιταχθεί με το επιχείρημα ότι έτσι ενισχύονται συγκεκριμένες επιχειρήσεις εις βάρος άλλων και νοθεύεται ο ανταγωνισμός. Και κάτι τέτοιο είναι αστείο επειδή έτσι δείχνει ότι αδυνατεί να καταλάβει το αδιέξοδο στο οποίο βρίσκονται οι συγκεκριμένοι άνθρωποι. Αλλά και για ένα ακόμη λόγο, επειδή νομίζω ότι μια πολιτική που υπηρετεί τυφλά συνταγές και πολιτικά δόγματα δεν μπορεί να είναι μια πετυχημένη πολιτική.

Κάπου αλλού επιτίθεται στα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα και τα κατηγορεί ότι αποπνέουν μια «οσμή λατρείας προς τον κρατικό παρεμβατισμό και την κατάπνιξη της ελεύθερης και δημιουργικής ατομικής δράσης», ενώ αναφερόμενη σε κάποιες παρασιτικές ομάδες των νέων προνομιούχων γράφει ότι «είναι ενδεικτικό της εκτεταμένης ιδεολογικής παραπλάνησης που έχουν επιτύχει οι παρασιτικές αυτές ομάδες το γεγονός ότι θεωρούν δημιούργημά τους και υπερασπίζονται το μεταπολιτευτικό «κοινωνικό μοντέλο» όταν στη σημερινή Ελλάδα ο δείκτης ανισότητας είναι ο υψηλότερος στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 15 και το πλουσιότερο 10% διαθέτει 7 φορές υψηλότερο εισόδημα από το φτωχότερο 10% των Ελλήνων».

Εδώ, με τρόπο που κάνει πιστεύω σαφή την απέχθεια των συνταχτών της διακήρυξης για την όποια κρατική παρέμβαση - πως αλλιώς θα εξηγούταν η κατηγορία περί λατρείας της κρατικής παρέμβασης από τα κυρίαρχα κόμματα; - κατηγορεί το μεταπολιτευτικό κοινωνικό μοντέλο για τις υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες και κατά τη γνώμη μου εμμέσως υπαινίσσεται τη μείωση των αναποτελεσματικών κοινωνικών δαπανών. Είναι προφανές ότι στην Ελλάδα υπάρχουν κοινωνικές ανισότητες και αρκετοί άνθρωποι ζουν κάτω από τα όρια της φτώχιας, αλλά το πρόβλημα δεν είναι σίγουρα το κοινωνικό κράτος. Το πρόβλημα στη χώρα μας θεωρώ ότι είναι το γεγονός ότι το κοινωνικό κράτος είναι αναποτελεσματικό και οι κοινωνικές δαπάνες ενώ είναι στο επίπεδο του Ευρωπαϊκού μέσου όρου, δεν καταφέρνουν να παράγουν αποτελέσματα αντίστοιχα άλλων Ευρωπαϊκών κρατών που ξοδεύουν τα ίδια με μας. Αυτό οφείλεται σε παθογένειες του Ελληνικού κράτους και δεν ενοχοποιεί το κοινωνικό μοντέλο γενικά, που μπορεί να υπηρετεί ταυτόχρονα τον φιλελευθερισμό, την ανάπτυξη και την κοινωνική αλληλεγγύη (βλ. το παράδειγμα τής κοινωνικής οικονομίας της αγοράς της Γερμανικής Χριστιανοδημοκρατίας που υπηρετεί με συνέπεια και τα τρία παραπάνω στοιχεία και αποτελεί το θεμέλιο λίθο της - μετά τον πόλεμο - οικονομικής ανάπτυξης της Δυτικής Γερμανίας και του Γερμανικού κοινωνικού κράτους). Και για να μην γενικολογούμε, αυτές οι παθογένειες του Ελληνικού κράτους, κατά τη ταπεινή μου γνώμη, έχουν να κάνουν κυρίως με την πολιτική ενός μεγάλου κόμματος εξουσίας, που επικαλούμενο κρατικιστικά και κολεκτιβιστικά ιδεολογήματα και παραδομένο σε έναν άνευ προηγουμένου λαϊκισμό και αμοραλισμό, κατέστησε το δημόσιο τομέα διογκωμένο και διεφθαρμένο και κατασπατάλησε τεράστια ποσά από το δημόσιο χρήμα για να θρέψει την κομματική του νομενκλατούρα και μια νέα τάξη επιχειρηματιών που το κύριο χαρακτηριστικό τους ήταν ότι ήταν κομματικοί και κρατικοδίαιτοι. Έτσι, από τη μια δημιουργήθηκε ένα τεράστιο δημόσιο χρέος που ανάγκασε όλες τις κυβερνήσεις που επακολούθησαν να σπαταλούν τεράστια ποσά μόνο και μόνο για τη πληρωμή των τόκων του δημοσίου χρέους και από την άλλη, εξαιτίας της ανεύθυνης πολιτικής των ασύδοτων κομματικών διορισμών, το κράτος διογκώθηκε και έγινε διεφθαρμένο και αναποτελεσματικό, με συνέπεια τα όποια χρήματα δίνονται από εκεί και πέρα για την άσκηση κοινωνικής πολιτικής - και αυτά δεν είναι αμελητέα - να μην παράγουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Συνεπώς, το θέμα δεν είναι να μειώσουμε τις αναποτελεσματικές κοινωνικές δαπάνες, αλλά να διορθώσουμε διάφορα δομικά προβλήματα, που θα καταστήσουν αποτελεσματικότερες τις κοινωνικές δαπάνες και θα οδηγήσουν σε άντληση πόρων για την ενίσχυση τους.

Η Φι.Σ. φαίνεται, από όσα εμπεριέχονται στις θέσεις της, να κλίνει προς μια ακραία τάση του οικονομικού φιλελευθερισμού, τον νεοφιλελευθερισμό, που ξορκίζει την κρατική παρέμβαση, αποθεώνει την λεγόμενη αυτορύθμιση της αγοράς και προωθεί μια ασύδοτη Οικονομία. Η εφαρμογή όμως μιας τέτοιας οικονομικής πολιτικής, όπως δείχνει και το χαρακτηριστικό παράδειγμα της Αγγλίας, δημιουργεί αρκετά κοινωνικά προβλήματα και σε βάθος χρόνου οξύνει τις κοινωνικές αντιθέσεις.

Εν συνεχεία, η Συμμαχία ζητάει «δωρεάν διανομή σε όλους τους πολίτες, σε ίσης οικονομικής αξίας μερίδια, όλης της μη χρησιμοποιούμενης ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου και όλων των μετοχών των δημοσίων επιχειρήσεων. Για την αποτελεσματική προστασία των δασών, στη διανομή αυτή θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται, υπό προϋποθέσεις, και οι δημόσιες δασικές εκτάσεις, εκτός ειδικών εξαιρέσεων»!

Ένα προφανές όμως ερώτημα που προκύπτει, χωρίς να απαντάται, είναι πώς θα ασκείται η διοίκηση των επιχειρήσεων αυτών, αν γίνει πράξη η διανομή των μετοχών τους σε όλους τους πολίτες; Θα συγκαλείται γενική συνέλευση των μετόχων π.χ. της Ε.Υ.Δ.Α.Π. και θα προσέρχονται 10.000.000 Έλληνες να ψηφίσουν για το Δ.Σ.; Πως θα ορίζεται ο διευθύνων σύμβουλος; Και εν πάση περιπτώσει, αυτή η πρόταση θα συμβάλει τελικά στην καλύτερη και πιο αποτελεσματική λειτουργία των δημοσίων επιχειρήσεων; Ακόμα, σχετικά με την παράδοση στους πολίτες όλης της μη χρησιμοποιούμενης ακίνητης δημόσιας περιουσίας, νομίζω ότι το ζητούμενο πρέπει να είναι η αξιοποίηση της με τρόπο που όσο το δυνατό περισσότεροι πολίτες να επωφελούνται και όχι η κατάτμηση της σε μικρότερα μερίδια που ίσως είναι πολύ πιο δύσκολο να αξιοποιηθούν. Μια τέτοια κίνηση το πιθανότερο είναι να οδηγήσει στη συγκέντρωση όλης αυτής της περιουσίας του δημοσίου σε κάποιους λίγους ιδιώτες που μπορεί να προσπαθήσουν να την εκμεταλλευτούν υπέρμετρα οικονομικά, κάτι που μάλλον θα επιδράσει αρνητικά στη ποιότητα ζωής που απολαμβάνουν οι πολλοί. Λίγο παρακάτω όμως, έχω την αίσθηση ότι το διαφαινόμενο φλερτ με τον αναρχοφιλελευθερισμό αρχίζει να γίνεται επικίνδυνο, όταν προτείνει και την παράδοση των δασικών εκτάσεων στους ιδιώτες! Και το πιο περίεργο είναι ότι αυτό συνοδεύεται με το επιχείρημα ότι έτσι θα προστατευθούν τα δάση!! Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και σήμερα, που οι δασικές εκτάσεις ανήκουν σε όλους, υπάρχει ένα αυστηρό πλαίσιο και γίνονται τόσες προσπάθειες για την προστασία τους, και παρόλα αυτά δεν έχουν εξαλειφθεί πλήρως περιπτώσεις καταπάτησης και οικοπεδοποίησης δασικών εκτάσεων. Σκεφτείτε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα αν το δάσος γίνει ιδιοκτησία κάποιων εμπρηστών ή κάποιων που στερούνται στοιχειώδους οικολογικής ευαισθησίας ή κάποιων ασυνείδητων εργολάβων. Και το θέμα είναι - σε μια τέτοια περίπτωση - με ποιο τρόπο μπορεί να προστατευθεί όλη η υπόλοιπη κοινωνία, έναντι όλων αυτών;

· Για την Γραφειοκρατία προτείνεται η «κατάργηση των διαδικασιών αδειοδότησης για σύσταση νέων επιχειρήσεων. Τεκμήριο εκπλήρωσης των προϋποθέσεων της νομοθεσίας από τον νέο επιχειρηματία με πιστοποίηση της υλοποίησής τους μέσω δειγματοληπτικών ελέγχων».

Νομίζω ότι αυτή η πρόταση είναι γεγονός ότι απλοποιεί τα πράγματα σχετικά με την δημιουργία νέων επιχειρήσεων, αλλά προσωπικά έχω ενδοιασμούς κατά πόσο μπορεί ο έλεγχος για την εφαρμογή των νόμων να επαφίεται σε δειγματοληψίες.

· Για τα ατομικά δικαιώματα το νεοσύστατο κόμμα γράφει στο κείμενο που συνοδεύει την ίδρυση του πως πρέπει να τολμήσει η πολιτεία να προβεί στα εξής: «χωρισμό κράτους - εκκλησίας, αποποινικοποίηση της χρήσης των τοξικοεξαρτητικών ουσιών, αναγνώριση όλων των δικαιωμάτων στα ζευγάρια του ίδιου φύλου, απλοποίηση διαδικασιών για τη καύση των νεκρών και σεβασμός του φυλετικού, θρησκευτικού και εθνικού αυτοπροσδιορισμού κάθε έλληνα πολίτη».

Πριν περάσω στον σχολιασμό των προτεινομένων που παρατίθενται παραπάνω, νομίζω ότι οφείλω να αναγνωρίσω ότι οι προτάσεις της Φιλελεύθερης Συμμαχίας ανοίγουν ενδιαφέροντα θέματα και είναι εξαιρετικά τολμηρές και ρηξικέλευθες για τα δεδομένα της Ελληνικής κοινωνίας.

Ας περάσουμε όμως και σε ένα εκτενέστερο σχολιασμό των επιμέρους στοιχείων της πρότασης:

Καταρχάς, θεωρώ ότι οφείλουμε αδιαμφισβήτητα να επανεξετάσουμε τις σχέσεις κράτους-εκκλησίας και να προχωρήσουμε σε τολμηρές αλλαγές. Όμως, είναι νομίζω χρησιμότερο όταν τοποθετούνται τα κόμματα να αποσαφηνίζουν τι ακριβώς εννοούν με τον όρο χωρισμός κράτους και εκκλησίας. Προσωπικά, νομίζω ότι οι όποιες αλλαγές στις σχέσεις του κράτους και της εκκλησίας πρέπει να εστιαστούν σε θέματα ουσίας όπως για παράδειγμα η εκκλησιαστική δικαιοσύνη, η απλοποίηση των διαδικασιών για τη καύση των νεκρών, η κατάργηση του νόμου περί προσηλυτισμού, η εκκλησιαστική περιουσία κ.λ.π. και λιγότερο σε θέματα συμβολισμών. Για παράδειγμα, ένα ενδεικτικό θέμα που θεωρώ ότι στερείται ουσίας και κινείται από αντιεκκλησιαστικά ελατήρια και εμπάθεια είναι αυτό περί κατάργησης των νομικών αποτελεσμάτων που παράγει ο θρησκευτικός γάμος. Σήμερα είναι ελεύθερος ο καθένας να επιλέγει αν θα παντρευτεί με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο και έτσι δεν καταλαβαίνω γιατί κάποιοι θέλουν να επιβάλουν και τον πολιτικό γάμο σε όσους επιλέγουν τον θρησκευτικό, εμπλέκοντάς τους σε περιττές διαδικασίες. Ή άλλο συμβολικό θέμα που εγείρεται από έναν πλήρη διαχωρισμό είναι το ότι - για παράδειγμα - η εικόνα της Παναγιάς της Τήνου δε θα μπορεί να μεταφέρεται πλέον με τις συνήθεις τιμές και από κάποιο πλοίο του Πολεμικού Ναυτικού, αλλά ίσως με κάποιο πλοίο της γραμμής ανάμεσα σε βαλίτσες και αποσκευές. Τέτοια παραδείγματα, που αφορούν τις σχέσεις κράτους και εκκλησίας σήμερα, δεν έχουν να αφαιρέσουν κάτι από το επίπεδο του πολιτικού φιλελευθερισμού που θέλουμε να απολαμβάνουμε και τυγχάνουν της συντριπτικής αποδοχής της πλειοψηφίας του λαού, θεωρώ ότι δεν πρέπει να αλλάξουν. Εξάλλου, η διατήρηση τους έχει και έναν συμβολικό χαρακτήρα στην χώρα μας, αφού μέσω όλων αυτών αναγνωρίζουμε την συνεισφορά της εκκλησίας στη - μεταξύ άλλων - διατήρηση της ιδιοπροσωπίας μας στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, στο νεοελληνικό Διαφωτισμό, στην επανάσταση του 1821, αλλά και το διαχρονικό κοινωνικό της έργο.

Επίσης, όσον αφορά το θέμα της αποποινικοποίησης της χρήσης των τοξικοεξαρτητικών ουσιών, νομίζω ότι έτσι όπως είναι σήμερα τα πράγματα θα ήταν λάθος. Γενικά, πιστεύω ότι κάθε ενήλικος πρέπει να είναι πνευματικά ώριμος να παίρνει ο ίδιος τις αποφάσεις που αφορούν τη ζωή του, ελεύθερος από πατερναλιστικές συλλογικές παρεμβάσεις (η κοινωνία θέτει αναπόφευκτα κάποιους περιορισμούς, αλλά πρέπει να είναι στοιχειώδεις ώστε να μεγιστοποιείται, στο μέτρο του δυνατού, η ατομική ελευθερία κάθε μέλους της) ή την υποταγή του σε κάποια αυθεντία. Όμως, θεωρώ καταστροφικό μια κοινωνία που έχει εγκαταλείψει το άτομο μόνο του στην απελπισία του και την πνευματική του ανωριμότητα, να του προσφέρει ελεύθερα την δυνατότητα να κάνει κακό στον εαυτό του, χρησιμοποιώντας ναρκωτικές ουσίες. Βεβαίως, η πολιτεία είναι αυτονόητο ότι δεν πρέπει να βάζει στη φυλακή τους χρήστες, αλλά νομίζω ότι μπορεί να βρει άλλους τρόπους που θα βοηθούν τα εξαρτημένα άτομα να απεξαρτώνται με τη θέληση τους και να επανεντάσσονται στη κοινωνία.

Επιπλέον, συμφωνώ ανεπιφύλακτα με την αναγνώριση όλων των δικαιωμάτων στα ζευγάρια του ίδιου φύλου και το σεβασμό του φυλετικού και θρησκευτικού αυτοπροσδιορισμού κάθε έλληνα πολίτη. Όσον αφορά τον εθνικό αυτοπροσδιορισμό, θα έλεγα ότι γενικά είμαι θετικά διακείμενος, αλλά θα προσέθετα και την παρακάτω υποσημείωση. Δεν μπορούμε από τη μια να εγκαταλείπουμε ως πολιτεία τους μουσουλμάνους στα προβλήματα τους, στη προπαγάνδα, τις απειλές και τους εκβιασμούς του Τουρκικού προξενείου και από τη άλλη ξαφνικά να εγείρουμε θέμα εθνικού αυτοπροσδιορισμού. Επίσης, νομίζω ότι δε μπορούμε να αγνοούμε ότι η μουσουλμανική μειονότητα αναγνωρίζεται διεθνώς ως θρησκευτική και ότι κάποιοι ύποπτοι κύκλοι είναι πιθανό να προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν ένα τέτοιο θέμα για να δημιουργήσουν σοβαρά εθνικά προβλήματα.

· Για την Παιδεία προτείνεται «απόλυτη ανεξαρτησία (οικονομική, διοικητική, εκπαιδευτική) των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων όλων των βαθμίδων από το κράτος, επαναπροσδιορισμός της έννοιας του θεσμού του πανεπιστημιακού ασύλου, κατάργηση της απευθείας και άνευ όρων χρηματοδότησης των ιδρυμάτων από τον κρατικό προϋπολογισμό, κατάργηση της δημοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων, ελευθερία δημιουργίας εκπαιδευτικών ιδρυμάτων όλων των βαθμίδων από οποιονδήποτε φορέα της Ελλάδας ή του εξωτερικού, εφόσον πληρούνται κάποια κριτήρια που θα θέτει το κράτος, σταδιακή κατάργηση της στρατιωτικής θητείας και μετατροπή του ελληνικού στρατού σε επαγγελματικό.»

Αρχικά, όσον αφορά την διατύπωση περί απόλυτης ανεξαρτησίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων από το κράτος, θα έλεγα ότι σαφώς τα εκπαιδευτικά ιδρύματα πρέπει να είναι ανεξάρτητα, αλλά χωρίς η εκπαιδευτική-διοικητική ανεξαρτησία να σημαίνει ότι, επί παραδείγματι, θα μπορούν κάποια σχολεία να μην συμμορφώνονται με τα αναλυτικά προγράμματα του ΥΠ.ΕΘ.Π.Θ. ή ότι θα μπορεί κάποιο σχολείο να μην δέχεται κάποιο εγκεκριμένο από το παιδαγωγικό ινστιτούτο βιβλίο και προφανώς χωρίς η οικονομική ανεξαρτησία των ιδρυμάτων να σημαίνει ότι δε θα χρηματοδοτούνται ή ότι θα υποχρηματοδοτούνται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Με άλλα λόγια νομίζω ότι πρέπει τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να είναι ελεύθερα να παράγουν το εκπαιδευτικό τους έργο, αλλά από την άλλη πρέπει να υπόκεινται και στον έλεγχο της πολιτείας που εκπροσωπεί τους πολίτες αυτής της χώρας. Αυτός ο έλεγχος είναι νομίζω σχετικά ικανοποιητικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και όσον αφορά τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, τα τετραετή προγράμματα νομίζω ότι θεσπίζουν κάποιου είδους κοινωνική λογοδοσία από μέρους των Α.Ε.Ι. και των Τ.Ε.Ι.

Ταυτόχρονα, ως προς το άσυλο νομίζω ότι η νέα ρύθμιση που ψηφίστηκε διατηρεί σε μια ισορροπία από τη μια τη κατοχύρωση της ακαδημαϊκής ελευθερίας, την ελεύθερη διακίνηση ιδεών και την ελευθερία της έκφρασης και από την άλλη τη λειτουργικότητα του οργάνου που αποφασίζει την άρση του ασύλου σε ακραίες περιπτώσεις.

Παράλληλα, θεωρώ σωστή και τελικά προς όφελος των οικονομικά όχι ισχυρών Ελλήνων την άρση της απαγόρευσης για την ίδρυση μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, με την προϋπόθεση όμως της αυστηρής τήρησης ενός νομοθετικού πλαισίου που θα εγγυάται τη διασφάλιση ενός υψηλού επιπέδου ποιότητας σπουδών. Βέβαια, η συναίνεση των δύο μεγάλων κομμάτων στο συγκεκριμένο θέμα, εγγυάται την άρση της απαγόρευσης, κάποια στιγμή.

Επίσης και η μετατροπή του ελληνικού στρατού σε επαγγελματικό είναι μια σωστή πολιτική κίνηση, αλλά και αυτή είναι θέμα χρόνου να συντελεστεί.

Τέλος, αναφορικά με την κατάργηση της δημοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας των εκπαιδευτικών, αν αυτό μεταφράζεται ως άρση της μονιμότητας των εκπαιδευτικών, θεωρώ ότι κάτι τέτοιο δε θα συμβάλει στην αναβάθμιση της εκπαίδευσης μας, αλλά το αντίθετο μάλλον. Ενώ αν αυτό σημαίνει απλώς την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και μέσω αυτών της εκπαιδευτικής διαδικασίας, τότε θεωρώ ότι και αυτό εντάσσεται στην επανάσταση της κοινής λογικής που οφείλουμε να κάνουμε κάποια στιγμή στην Ελλάδα.

· Για την Κοινωνική ασφάλιση - Δικαιοσύνη η διακήρυξη προτείνει μεταξύ άλλων «Δημιουργία ανεξάρτητων υπηρεσιών εσωτερικού ελέγχου σε κάθε υπουργείο, υπαγόμενων σε ελεγκτική υπηρεσία του κράτους υπό την ευθύνη του Πρωθυπουργού. Επέκταση των ελέγχων του Ελεγκτικού Συνεδρίου σε ελέγχους πέραν της νομιμότητας και κανονικότητας της δαπανών, μέσω της διενέργειας συστημικών ελέγχων και της πιστοποίησης της επάρκειας των υπηρεσιών εσωτερικού ελέγχου των υπουργείων, σύμφωνα με τα διεθνή ελεγκτικά πρότυπα» και «απόλυτη ανεξαρτησία (οικονομική και διοικητική) των ασφαλιστικών φορέων και ιατροφαρμακευτικών ιδρυμάτων όλων των βαθμίδων από το κράτος, υιοθέτηση κεφαλαιοποιητικού τύπου ασφάλισης».

Από τη μια, για τα παρατεινόμενα στο τομέα της δικαιοσύνης νομίζω πως δύσκολα κάποιος θα μπορούσε να διαφωνήσει.

Όμως, η πρόταση περί απόλυτης ανεξαρτησίας οικονομικής και διοικητικής των ασφαλιστικών φορέων θεωρώ ότι είναι λαθεμένη. Οι ασφαλιστικοί φορείς πρέπει να είναι ανεξάρτητοι σε σχέση με την εκάστοτε κυβέρνηση, αλλά οφείλουν να λογοδοτούν με κάποιο τρόπο στην πολιτεία για τις επιλογές τους και αυτό δεν συνιστά απόλυτη διοικητική ανεξαρτησία. Επίσης, η πλήρης εγκατάλειψη του αναδιανεμητικού τύπου ασφάλισης και η αντικαταστασή της από μια ασφάλιση αμιγώς κεφαλαιοποιητικού τύπου, νομίζω ότι δε συμβάλει στη λογική της κοινωνικής αλληλεγγύης και της αλληλεγγύης των γενεών.

· Για την Εξωτερική πολιτική - Αγγλική γλώσσα. Η Φιλελεύθερη Συμμαχία στα θέματα Ευρωπαϊκής Ένωσης νομίζω ότι είναι συντονισμένη με τη πολιτική των μεγάλων κομμάτων, στα θέματα όμως διεθνούς δικαίου και στις σχέσης Ε.Ε. με NATO, η διακήρυξη γράφει: «Στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας οι ανθρωπιστικές επεμβάσεις, όταν είναι αναγκαίες, δεν θα πρέπει να θεωρούνται κατάργηση της εθνικής κυριαρχίας, αλλά αποκατάστασή της προς όφελος των ανθρώπων που υποφέρουν. Για την ελευθερία και την ασφάλεια της Ευρώπης και για την ειρήνη στον κόσμο απαιτείται κοινή εξωτερική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε συνεργασία, στο πλαίσιο του ΟΗΕ, με τα μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας και ιδίως τις ΗΠΑ» και άλλου προτείνει «Καθιέρωση της αγγλικής γλώσσας ως δεύτερης επίσημης γλώσσας του ελληνικού κράτους για την αναβάθμιση της παιδείας, την πρόσβαση στην παγκόσμια γνώση, την πρόσβαση στην αγορά εργασίας, την τόνωση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας, τη διευκόλυνση των ξένων επενδύσεων, την πρόσληψη των καινοτομιών και την ταχεία και πλήρη ένταξή μας στις σύγχρονες ανοικτές κοινωνίες».

Νομίζω ότι μια γενικευμένη προσπάθεια νομιμοποίησης των ανθρωπιστικών επεμβάσεων που μπορεί να εμπεριέχουν και ανθρωπιστικούς βομβαρδισμούς είναι μια πολιτική που κινείται σε εντελώς λάθος κατεύθυνση. Σαφέστατα, υπάρχουν ολοκληρωτικά και στρατοκρατικά καθεστώτα που δε σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και πράττουν ακραία εγκλήματα, όπως γενοκτονίες, και απέναντι σε αυτά η διεθνής κοινότητα πρέπει να παίρνει μέτρα, αλλά σεβόμενη το διεθνές δίκαιο και τους θεσμούς και προκρίνοντας πάντα ειρηνικά μέσα άσκησης πίεσης. Η λήψη μονομερών πρωτοβουλιών και η μονομερής προσφυγή στη χρήση βίας από οποιοδήποτε κράτος δεν μπορούν να αποτελέσουν λύση και να γίνουν αποδεκτά. Επίσης, η Ε.Ε. πρέπει να επιδιώξει να αποκτήσει κοινή εξωτερική πολιτική και προφανώς πρέπει να επιδιώκει την συνεργασία με το ΝΑΤΟ, αλλά διατηρώντας πάντα μια αυτόνομη εξωτερική πολιτική που δε θα διστάζει να αντιστέκεται σε όποιες πολιτικές των ΗΠΑ παραβιάζουν τις αρχές της ενωμένης Ευρώπης.

Επιπροσθέτως, νομίζω ότι είναι σημαντικό η πολιτεία να δώσει έμφαση στην εκμάθηση της Αγγλικής γλώσσας από τους Έλληνες πολίτες σε ένα υψηλό επίπεδο (π.χ. μέσω της σύνδεσης του κρατικού πιστοποιητικού γλωσσομάθειας με την δευτεροβάθμια εκπαίδευση), αλλά δεν καταλαβαίνω την πρόταση για καθιέρωση της αγγλικής γλώσσας ως δεύτερης επίσημης γλώσσας του ελληνικού κράτους. Αυτή η πρόταση, από τη μια κατά την ταπεινή μου γνώμη δε πρόκειται να έχει κανένα από τα αναφερόμενα ως ενδεχόμενα ευεργετικά αποτέλεσμα, πλην ίσως της διευκόλυνσης των ξένων επενδύσεων και από την άλλη νομίζω ότι αποτελεί πράξη που δείχνει ότι στερούμαστε εθνικής αυτοπεποίθησης και αξιοπρέπειας. Από τη στιγμή που δεν υπάρχουν Έλληνες πολίτες που έχουν την Αγγλική ως μητρική τους γλώσσα, γιατί να είναι επίσημη γλώσσα του κράτους μας η Αγγλική και τα επίσημα έγγραφα, για παράδειγμα, να είναι γραμμένα σε αυτή;

Σημείωση: Τα χωρία που παρατίθενται δεν συνθέτουν το πλήρες κείμενο της διακήρυξης. Αποτελούν μια προσωπική επιλογή αυτών που θεωρώ πιο σημαντικά και νομίζω ότι αξίζουν σχολιασμό. Το πλήρες κείμενο της διακήρυξης βρίσκεται στη σελίδα του κόμματος, στο internet.